Een slaapverlamming is een staat tussen slapen en waken waarbij uw lichaam volledig verlamd is, maar u zelf compleet bij bewustzijn bent. Mensen die last hebben van slaapverlamming omschrijven het gevoel als eng en beangstigend, omdat het vaak ook gepaard gaat met hallucinaties.

In dit artikel vertel ik alles over slaapverlamming, waar dit gevoel vandaan komt en wat u er zelf tegen kan doen.

Wat is slaapverlamming?

Slaapverlamming of slaapparalyse is een vervelende slaapstoornis waarbij u het gevoel heeft dat u wakker bent, maar u uw lichaam niet kunt bewegen. Vaak gaat deze periode van totale verlamming gepaard met hallucinaties of zogeheten hypnagogische waarnemingsstoornissen.

Verlamming van de spieren tijdens het slapen is normaal, dit gebeurd namelijk ook tijdens de remslaap. Alleen de oogspieren, het hart en de longen zijn dan nog actief. De verbinding naar de rest van de spieren wordt als het ware afgesloten om te voorkomen dat we bewegen tijdens onze dromen. Bij een slaapverlamming, die gebruikelijk net voor of na de REM-slaap plaatsvindt, zijn de spieren nog steeds verlamd, maar zijn de hersenen wel wakker. Dit kan erg beangstigend zijn, zeker als dit gepaard gaat met vervelende hallucinaties.

Slaapverlammingen zijn een relatief onbekende verschijning waar nog maar kort onderzoek naar wordt gedaan. Hierom weten we nog niet zo goed wat nu de oorzaak kan zijn van slaapverlammingen. Men denkt dat het een symptoom is van de slaapstoornis narcolepsie, maar dit is nog niet zeker. Ook mensen die niet aan narcolepsie lijden kunnen namelijk last hebben van slaapverlammingen.

Wat gebeurt er tijdens slaapverlamming?

Wanneer we in slaap vallen zal ons lichaam langzaam ontspannen, waarbij we normaal gesproken ook ons bewustzijn verliezen. Omdat we langzaam ons bewustzijn verliezen, merken we ook niet dat we niet meer kunnen spreken en bewegen.

Wanneer we slapen, doorlopen we constant een cyclus van vier slaapfases. De eerste drie slaapfases vallen onder de NREM slaap (Non Rapid Eye Movement), de laatste slaapfase noemen we de REM slaap (Rapid Eye Movement).

Tijdens de REM slaap piekt onze hersenactiviteit, bijna naar hetzelfde niveau dat we ervaren als we wakker zijn. Terwijl onze hersenactiviteit piekt, ervaren we totale spierverlamming, met drie uitzonderingen; de oogspieren, longspieren en hartspier.

Omdat we nog niet veel weten over slaapverlamming is het lastig om te zeggen wat er precies gebeurd. De wetenschap denkt dat men tijdens een slaapverlamming in een gemengde staat van bewustzijn verkeert, waarbij wakker zijn en REM slaap op één of andere manier gecombineerd wordt. Hierdoor ervaren we de totale verlamming en de mentale beelden die gepaard gaan met de REM slaap ervaren terwijl we wakker zijn en bewust van onze omgeving.

Wat veroorzaakt slaapverlamming?

Wat veroorzaakt slaapverlamming?

Tot 25% van de bevolking heeft wel eens een slaapverlamming gehad. Vaak komt deze aandoening als eerst in de tienerjaren voor, maar zowel mannen als vrouwen van elke leeftijd kunnen er last van hebben.

Hoewel we dus nog niet veel over slaapverlamming weten, zijn er enkele andere factoren die in verband worden gebracht met het verschijnsel. Dit zijn:

• Gebrek aan slaap door slaaptekort
• Een wisselend slaapschema
• Psychische aandoeningen als stress, depressie of bipolaire stoornis
• Op de rug slapen
• Andere slaapproblemen als narcolepsie
• Gebruik van bepaalde medicatie
• Het gebruik van drugs

Verschillende soorten hallucinaties bij slaapverlamming

Omdat slaapverlamming nauw verbonden is met de REM slaap komt het regelmatig voor dat er tijdens de slaapverlamming hallucinaties optreden. De REM slaap is namelijk de fase waarin we dromen.

De hallucinaties gaan vaak gepaard met enorme angst en paniek omdat deze heel realistisch lijken en men zich niet meer kan bewegen. Deze hallucinaties zijn onder te verdelen in gevoelsmatige, auditieve, tactiele en visuele hallucinaties. Hieronder vindt u een uitleg van deze type hallucinaties.

Gevoelsmatige hallucinaties

Bij gevoelsmatige hallucinaties voelt iemand tijdens een slaapverlamming dingen die niet daadwerkelijk gebeuren. Enkele voorbeelden van dit soort hallucinaties zijn:

• Het voelen van een onzichtbare, meestal kwaadaardige ‘aanwezigheid’ in de kamer
• Het gevoel dat u niet of nauwelijks kunt ademen
• Het voelen van een druk/gewicht op uw borst
• Het gevoel dat u valt, omhoog getild wordt of omrolt zonder dat dit daadwerkelijk gebeurd

Auditieve hallucinaties

Bij auditieve hallucinaties hoort men geluiden die er niet daadwerkelijk zijn. Enkele voorbeelden van dit soort hallucinaties zijn:

• Het horen van voetstappen veraf of dichtbij
• Het horen van stemmen veraf of dichtbij
• Het horen van gezoem, geklop, gerinkel, geruis of geschreeuw
• Bovenstaande verschijnselen kunnen samengaan met een gevoel van tinteling en vibratie

Tactiele hallucinaties

Bij tactiele hallucinaties voelt men aanrakingen die er niet daadwerkelijk zijn. Enkele voorbeelden van dit soort hallucinaties zijn:

• Het gevoel dat u aangeraakt wordt
• Het voelen van een pijnlijk gevoel in het hoofd
• Stekende pijnen of krampen in de armen, voeten, benen en armen
• Het voelen van pijn in de gewrichten

Visuele hallucinaties

Bij visuele hallucinaties ziet men dingen die er niet daadwerkelijk zijn. Enkele voorbeelden van dit soort hallucinaties zijn:

• Iemand zien in de slaapkamer. Dit kan een schim zijn, maar ook echt een gedetailleerd wezen
• Het niet meer kunnen inschatten of het dag en nacht is door het zien van lichtverschijnselen
• Voorwerpen waarnemen in de kamer die er in werkelijkheid niet zijn

Hoe wordt slaapverlamming vastgesteld?

Wanneer het gebeurt dat u voor een periode van enkele seconden tot enkele minuten niet meer kunt bewegen en spreken tijdens het inslapen of net ontwaken, spreken we meestal van een incidentele slaapparalyse. Hier is doorgaans geen behandeling voor nodig.

Het is wel verstandig om naar de huisarts te gaan als u de volgende problemen ervaart:

• U voelt angst bij het denken aan uw symptomen
• U wordt bang om naar bed te gaan
• Door de symptomen die u ervaart bent u overdag erg vermoeid
• De symptomen houden u ‘s nachts wakker

De huisarts kan u vervolgens helpen om de juiste vervolgstappen te vinden. Dit zal de huisarts doen door te vragen naar de volgende dingen:

• Wat de symptomen precies zijn. De huisarts kan vragen om deze bij te houden in een slaapdagboek voor een periode van enkele weken
• Uw gezondheid en of u een verleden heeft met slaapproblemen of stoornissen
• Of er in uw familie slaapstoornissen voorkomen

Hoe wordt slaapverlamming behandeld?

In de meeste gevallen is een medische behandeling niet nodig. Vaak zijn er namelijk dingen die u kunt veranderen in uw leefstijl en slaapgewoonten waarmee u de kans op slaapverlamming enorm verminderd.

Soms is het ook verstandig om onderliggende problemen aan te pakken die slaapverlamming kunnen verergeren, denk bijvoorbeeld aan narcolepsie, angst, stress en slapeloosheid. Enkele veel voorkomende behandelingen zijn:

• Verbeteren van de slaaphygiëne en zorgen dat u zes tot acht uur per nacht slaapt
• Stress en angst verminderen om de slaapkwaliteit te verbeteren
• Behandelen van onderliggende psychische problemen
• Gebruik van antidepressiva als het wordt voorgeschreven om de slaapcyclus te reguleren

Slaapverlamming behandelen met medicatie

Naast het gebruiken van medicatie om onderliggende slaapproblemen en psychische problemen te behandelen die de kans op slaapverlammingen kunnen vergroten, is er ook een manier om slaapverlamming direct te behandelen met medicatie.

Er is namelijk een vrij effectief middel tegen slaapverlamming en dat is Risperdal®. Dit medicijn wordt normaal gesproken gebruikt tegen schizofrenie omdat het een antihallucinatoire werking heeft. Dit betekent dat het goed werkt om hallucinaties tegen te gaan.

Dit medicijn werkt vooral bij mensen die slaapverlamming ervaren waarbij veel hallucinaties voorkomen. Het nadeel van dit soort medicijnen is dat het slaap/waakcyclus nadelig kan beïnvloeden.

Wat kunt u zelf doen tegen slaapverlamming?

Het belangrijkste wat u zelf kunt doen tegen slaapverlammingen is dat u probeert niet bang te zijn, want alles wat u meemaakt zijn slechts hallucinaties. Wanneer u van tijd tot tijd last heeft van slaapverlammingen is het belangrijk om voldoende nachtrust te krijgen en stress en spanning in het dagelijks leven te beperken.

Als u midden in een slaapverlamming zit is het belangrijk om niet in paniek te raken, hoe lastig dat ook lijkt. Probeer tot rust te komen en te focussen op het bewegen van één vinger of teen. Als dat niet werkt, is het belangrijk om rustig te blijven, angst versterkt slaapverlammingen namelijk alleen maar.

Wat te doen na een slaapverlamming?

Als u net een slaapverlamming heeft gehad en u bent wakker geworden is het belangrijk om niet meteen weer te gaan slapen, maar om juist even wakker te blijven. Anders bestaan de kans dat u weer in de slaapverlamming terugvalt.

Wanneer u weer gaat slapen na het ervaren van een slaapverlamming is het belangrijk om direct een andere slaaphouding aan te nemen dan waarin u lag toen u de verlamming had.

Als u tijdens de slaapverlamming last heeft gehad van krampen, is het van belang om even te rekken zodat de kramp volledig weg is.

Chris Nederhorst

Mijn naam is Chris Nederhorst, oprichter van matras.info en Royal Health Foam. Ik werk al meer dan 30 jaar met veel plezier in de matrassenbranche en deel graag mijn kennis. Mocht u nog vragen hebben, bel mij gerust! U kunt mij bereiken op 070-3387010.

Delen op: