Het belang van een gezonde nachtrust is zo langzamerhand bij iedereen wel bekend. Veel minder bekend is het feit dat nieuwe matrassen giftige stoffen bevatten die onze gezondheid kunnen beïnvloeden. 

Om van een goede nachtrust te kunnen genieten is een gezonde slaapomgeving essentieel. In dit artikel bespreken we de verschillende schadelijke stoffen die in matrassen voorkomen en de risico’s die deze stoffen met zich meebrengen. 

Door bewust te zijn van deze schadelijke stoffen kunt u een weloverwogen keuze maken en een veilige slaapomgeving creëren.

Vluchtige organische stoffen (VOS) in matrassen

Vluchtige organische stoffen (VOS) vormen een veel voorkomende categorie schadelijke stoffen in matrassen. Deze stoffen, die verdampen bij kamertemperatuur, kunnen afkomstig zijn van verschillende materialen die worden gebruikt bij de productie van matrassen, zoals schuim, lijm en bekledingstoffen.

Op het moment dat we worden blootgesteld aan VOS in matrassen, kan dit verschillende gezondheidsrisico’s met zich meebrengen. Symptomen die vaak voorkomen zijn irritatie van de luchtwegen, zoals hoesten en niezen, maar ook hoofdpijn en andere allergische reacties.

Langdurige blootstelling aan hoge concentraties van VOS kan ook zorgen voor luchtverontreiniging binnenshuis, wat weer kan leiden tot meer ernstige gezondheidsproblemen, zoals een verhoogd risico op astma en allergieën.

Voorbeelden van VOS die in matrassen kunnen worden aangetroffen zijn onder andere benzeen, tolueen, formaldehyde en styreen. Drie van deze stoffen zijn schadelijk voor de gezondheid en twee zijn carcinogeen, wat betekent dat ze kanker kunnen veroorzaken.

Het is belangrijk om te vermelden dat niet alle matrassen dezelfde hoeveelheden VOS bevatten. De concentratie en het type VOS kunnen variëren, afhankelijk van de materialen en productiemethoden die bij het maken van het matras worden gebruikt. Bij het kiezen van een nieuw matras is het aan te raden om te letten op certificeringen die aangeven dat het product voldoet aan bepaalde veiligheidsnormen en vrij is van schadelijke stoffen. Het LGA-certificaat wordt bijvoorbeeld gegeven aan matrassen die vrij zijn van giftige stoffen.

Formaldehyde in matrassen

We hebben het net al even over formaldehyde gehad, maar het is belangrijk om te weten wat het is, aangezien het tegenwoordig in bijna alle matrassen zit.

Formaldehyde wordt vaak gebruikt in synthetische lijm om materialen, zoals schuimen, aan elkaar te lijmen. Formaldehyde zorgt ervoor dat de lijm razendsnel droogt. Echter kan blootstelling aan deze stof diverse gezondheidsrisico’s met zich meebrengen.

Op het moment dat we worden blootgesteld aan formaldehyde, kunnen er symptomen ontstaan zoals irritatie aan de ogen, neus en keel, hoesten en ademhalingsproblemen. Voor mensen met gevoelige luchtwegen of allergieën kan blootstelling aan deze stof zelfs ernstige reacties veroorzaken, zoals astma-aanvallen of allergische reacties. Formaldehyde is een carcinogene stof wat betekend dat het kankerverwekkend is!

De aanwezigheid van formaldehyde in matrassen is vaak afhankelijk van de gebruikte materialen en het productieproces, bij de productie van pocketmatrassen wordt bijvoorbeeld veel lijm gebruikt.

Het is belangrijk om op te merken dat niet alle matrassen formaldehyde bevatten. Wanneer er gelijmd wordt met lijm op waterbasis wordt er bijvoorbeeld géén formaldehyde gebruikt.

Om het risico van blootstelling aan formaldehyde te verkleinen, is het belangrijk om voor matrassen te kiezen die gecertificeerd zijn. Kijk of het matras dat u op het oog heeft vrij is van schadelijke stoffen en de belangrijke certificaten heeft. Als het onduidelijk is raadpleeg dan betrouwbare bronnen voor een goede en gezonde aankoop.

Pesticiden en herbiciden in matrassen

Pesticiden en herbiciden worden vaak gebruikt bij materialen die in matrassen worden gebruikt zoals wol of kokos. Deze chemicaliën worden toegediend om ongedierte en onkruid te bestrijden, maar ze hebben vaak ook schadelijke effecten op onze gezondheid.

Langdurige blootstelling aan pesticiden en herbiciden kan leiden tot meerdere gezondheidsproblemen. Deze chemicaliën kunnen zorgen voor hormonale verstoringen, het zenuwstelsel aantasten en irritatie van de luchtwegen en de huid veroorzaken. Daarnaast kunnen sommige pesticiden worden geclassificeerd als kankerverwekkend.

Bij het kopen van een matras is het verstandig om te zoeken naar matrassen met certificeringen zoals OEKO-TEX Standard 100. Dit certificaat geeft aan dat het matras vrij is van schadelijke chemicaliën, waaronder pesticiden en herbiciden. 

Door te kiezen voor gifvrije en/of biologische matrassen kunnen we ons blootstellingsrisico verminderen en zorgen we voor een gezonde slaapomgeving.

Vlamvertragers en brandvertragers in matrassen

Brandvertragers worden gebruikt in matrassen voor de brandveiligheid. Deze chemische stoffen zijn echter meestal schadelijk voor de onze gezondheid.

Langdurige blootstelling aan vlamvertragers in matrassen kan leiden tot verschillende gezondheidsrisico’s. Sommige vlamvertragers worden geassocieerd met hormonale verstoringen, neurologische effecten en zelfs kankerverwekkende eigenschappen. Bovendien kunnen ze bijdragen aan de vorming van schadelijke stoffen in de lucht, vooral wanneer matrassen in contact komen met hittebronnen, zoals lichaamswarmte.

Er zijn verschillende soorten vlamvertragers die in matrassen kunnen worden gebruikt, waaronder gebromeerde vlamvertragers (PBDE’s) en organofosfaatvlamvertragers (OPFR’s). Het beste ga je op zoek naar matrassen die vlamvertragers vermijden of die gebruikmaken van veiligere alternatieven, zoals natuurlijke vlamvertragers.

Bij het kopen van een matras is het aan te raden om te letten op certificeringen zoals CertiPUR, die aangeven of het matras vrij is van schadelijke vlamvertragers. Ook het raadplegen van fabrikantinformatie en het lezen van beoordelingen kunnen helpen bij het maken van een goed geïnformeerde keuze voor een veiliger en gezonder matras.

Schimmels en allergenen in matrassen

Een matras is de perfecte omgeving voor de groei van schimmels en de accumulatie (opeenhoping) van allergenen, zoals huisstofmijt. Schimmels en allergenen kunnen negatieve effecten hebben op onze gezondheid, vooral voor mensen die gevoelig zijn voor allergieën.

Langdurige blootstelling aan schimmels en allergenen in matrassen kan leiden tot allergische reacties, toename van astmasymptomen en ademhalingsproblemen. Huisstofmijt in het bijzonder kan allergische reacties veroorzaken, zoals jeukende ogen, niezen en benauwdheid.

Om het risico van schimmelgroei en allergenen in matrassen tegen te gaan, is het belangrijk om alles goed schoon te houden. Het regelmatig schoonmaken en stofzuigen van het matras kan helpen bij het verwijderen van huisstofmijt en het minimaliseren van schimmelvorming. 

Wat het beste helpt om uw matras schoon te houden, is een dikke katoenen molton van Swissa. Deze katoenen onderdeken zal zo goed als alle huisstofmijt opvangen en als u deze wast is de onderdeken weer huisstofmijtvrij . Het beste wast u de onderdeken wel om de 6 weken.

Door aandacht te besteden aan de hygiëne en materialen van het matras, kan je een gezondere slaapomgeving creëren en de blootstelling aan schimmels en allergenen verminderen.

Toegevoegde chemische middelen in anti-allergische matrassen

Het is anno 2023 volkomen normaal dat er chemische stoffen worden toegevoegd aan matrassen. Om matrassen anti-huisstofmijt of anti-bacterieel te maken gebruiken matrasfabrikanten chemische stoffen die vaak schadelijk zijn. Er kunnen in totaal wel honderd verschillende chemische stoffen in een matras zitten!

In de meeste gevallen zijn deze behandelingen niet eens echt doeltreffend voor de gehele levensduur van een matras en zijn ze vaak nog ongezonder dan de mijten zelf! Zo kan een matras de volgende chemische toevoegingen hebben:  Antihuisstofmijt , Anti bedbug, Anti-mug en brandvertragers.

Formaldehyde-vrij, organisch en milieuvriendelijke matrassen

Naast de al eerdergenoemde schadelijke stoffen, kunnen er ook andere schadelijke stoffen in matrassen aanwezig zijn. Deze kunnen onder andere omvatten:

Zware metalen: Sommige matrassen kunnen sporen van zware metalen bevatten, zoals lood en kwik. Blootstelling aan deze metalen kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen, waaronder neurologische schade.

Ftalaten: Ftalaten zijn chemicaliën die worden gebruikt om plastic flexibel te maken. Ze kunnen in matrassen voorkomen en worden in verband gebracht met hormonale verstoringen en reproductieve problemen.

Formaldehyde-emissies: Naast het gebruik van formaldehyde als lijmmiddel, kunnen sommige matrassen ook formaldehyde-emissies hebben. Dit betekent dat formaldehyde geleidelijk vrijkomt uit het matras, zelfs nadat het is geproduceerd. Het inademen van deze emissies kan gezondheidsproblemen veroorzaken.

Bij het kiezen van een matras is het belangrijk om aandacht te besteden aan de materialen die worden gebruikt en te zoeken naar producten die voldoen aan strenge veiligheidsnormen. Certificeringen zoals CertiPUR, LGA (LGA schadstoffgeprüft), Greenguard Gold en OEKO-TEX Standard 100 kunnen aangeven dat het matras getest is op schadelijke stoffen en veilig is voor gebruik.

Biologische matrassen vs. normale matrassen

Biologisch matrassen verschillen voornamelijk in de gebruikte materialen en de productie ervan. Biologisch matrassen worden gemaakt van natuurlijke- en biologisch afbreekbare materialen, zoals organisch katoen, natuurlatex, wol en kokosvezels. Deze materialen worden verbouwd zonder het gebruik van schadelijke chemicaliën, pesticiden of synthetische stoffen.

Een gewoon matras daarentegen kan verschillende materialen bevatten, waaronder synthetische stoffen, schuimen, metalen veren en andere kunstmatige materialen. Deze matrassen worden meestal op grote schaal geproduceerd en kunnen een breed scala aan chemische stoffen bevatten, zoals brandvertragers en andere additieven tenzij anders aangegeven (LGA Certificaat) . Biologische matrassen zijn gericht op het bieden van een natuurlijkere, milieuvriendelijke en gezondere slaapomgeving, terwijl normale matrassen vaak meer de nadruk leggen op kosten, brede beschikbaarheid en andere specifieke kenmerken zoals ondersteuning en comfort. Biologische matrassen zijn meestal vrij stug en bieden over het algemeen minder comfort.

Waterbasis verlijmt of synthetisch verlijmt?

In matrassen worden veel lijmstoffen gebruikt en er is een groot verschil tussen lijm op waterbasis en synthetische lijm. In vrijwel alle synthetische lijm wordt Formaldehyde gebruikt omdat dit ervoor zorgt dat het zeer snel droogt. Dit is voor het productieproces enorm belangrijk en bespaard veel geld.

Als een matras verlijmd wordt met lijm op waterbasis is de droogtijd minimaal 12 uur in een droogruimte. In de droogruimte staat een grote ventilator en een warmtebron om het vocht zo snel mogelijk te laten verdampen. Voor grote fabrikanten is deze manier van werken vrijwel niet te doen waardoor deze vrijwel allemaal kiezen voor synthetische lijm met Formaldehyde. Het RIVM-raad aan om matrassen eerst 72 uur (3 dagen!) te laten luchten alvorens op het matras te gaan slapen.

RIVM matrasadvies

Laat een nieuw matras na het uitpakken liefst buiten of in een goed geventileerde ruimte minstens 72 uur goed luchten. De achtergebleven chemische stoffen, zoals vluchtige organische stoffen (VOS) en biociden, zullen dan vervliegen. VOS verdampen snel en gemakkelijk. Je kunt de chemische stoffen goed ruiken als je een nieuw matras uit de verpakking haalt. Als je er veel van inademt, kun je last krijgen van hoofdpijn, vermoeidheid en irritatie van neus, keel en ogen. Bron: https://waarzitwatin.nl/producten/matrassen  

Matrassen met het Certipur label

CertiPUR is een test-, analyse- en certificatieprogramma voor de milieu-, gezondheids- en veiligheidseigenschappen van polyurethaanschuim. Het identificeert stoffen die niet mogen worden gebruikt bij de productie of polyurethaanschuimen en legt strenge bovengrenzen op voor bepaalde componenten. Dit label wordt toegekend aan producenten van koudschuim matrassen- en traagschuim matrassen (polyurethaanschuim) die gebruikt worden in de bedden- en meubelsector.

Alleen de producenten die voldoen aan strikte veiligheids-, gezondheids- en milieueisen mogen gebruik maken van dit label. Daarnaast weet je zeker dat het matras niet uit Azië komt waarbij de containers altijd met pesticide behandeld worden.

Schadelijke stoffen in wieg- en kindermatrassen

Het is nu vastgesteld dat veel kinderen worden blootgesteld aan hoge waardes van chemische stoffen door wieg- en kindermatrassen terwijl ze slapen. In 2014 deed het team van milieu-ingenieurs van de C.S.O.E aan de Universiteit van Texas in Austin een groot onderzoek naar schadelijke stoffen in kindermatrassen.

Bij het analyseren van de gebruikte textiel en schuimen in wiegmatrassen, vond het team dat de matrassen aanzienlijke hoeveelheden V.O.S. loslieten. V.O.S. staat voor vluchtige organische stoffen. Kinderen slapen veel meer uren dan volwassen waardoor ze langer blootgesteld worden aan deze schadelijke stoffen. Het belang van een gif-vrij kindermatras is daarom extra groot. Lees meer over schadelijke stoffen in kindermatrassen, zie: https://www.matras.info/matras-artikelen/wiegmatrassen-stoten-schadelijke-chemische-stoffen-uit/

Conclusie van schadelijke stoffen in matrassen

Het is overduidelijk dat er meerdere schadelijke stoffen kunnen voorkomen in matrassen en dat deze stoffen risico’s voor onze gezondheid met zich meebrengen.

Vluchtige organische stoffen (VOS), formaldehyde, pesticiden en herbiciden, vlamvertragers, schimmels en allergenen behoren tot de belangrijkste schadelijke stoffen die in matrassen kunnen voorkomen.

Bij het kiezen van een matras is het raadzaam om aandacht te besteden aan de leverancier maar ook op certificeringen en labels die aangeven dat het product voldoet aan veiligheidsnormen en vrij is van schadelijke stoffen.

Het is ook belangrijk om regelmatig het matras schoon te maken en te onderhouden om de ophoping van allergenen, schimmels en andere schadelijke stoffen te voorkomen. Het gebruik van een dikke katoenen onderdeken (Swissa) onderdeken en het regelmatig wassen van beddengoed zal zeker ook helpen om de blootstelling aan schadelijke stoffen te verminderen.

Een gezonde slaapomgeving is van groot belang voor onze algehele gezondheid en welzijn. Door bewuste keuzes te maken bij het kopen van een nieuw matras en het nemen van preventieve maatregelen om schadelijke stoffen te minimaliseren, zullen bijdragen aan een betere slaapkwaliteit en een gezondere leefomgeving.

Chris Nederhorst

Mijn naam is Chris Nederhorst, oprichter van matras.info en Royal Health Foam. Ik werk al meer dan 30 jaar met veel plezier in de matrassenbranche en deel graag mijn kennis. Mocht u nog vragen hebben, bel mij gerust! U kunt mij bereiken op 070-3387010.

Delen op: