Onze voorouders sliepen niet als wij nu. Uw grootouders sliepen waarschijnlijk net zoals u. Zodoende ook uw groot- en overgrootouders. Maar zodra u verder terug gaat, voor de jaren 1800, sliepen de mensen heel anders. Uw voorouders sliepen op een manier die de moderne mens bizar zou vinden, ze sliepen namelijk twee maal per nacht.

Dat de mens vroeger tweemaal per nacht sliep werd ontdekt door Roger Ekirch, hoogleraar geschiedenis aan Virginia Tech.

Uit zijn onderzoek bleek dat we niet altijd aan één stuk van acht uur sliepen. We gebruikten de nacht om in twee kortere periode om te slapen. De nacht was ongeveer 12 uur lang en begon met een eerste slaap van drie tot vier uur waarna we twee tot drie uur wakker waren en dan weer sliepen tot de ochtend.

Verwijzingen naar dit slaappatroon zijn gevonden in literatuur, gerechtelijke documenten en persoonlijke papieren. Wat echt verrassend is niet het feit dat mensen in twee sessies sliepen, maar dat dit iets gemeenschappelijk was, iedereen deed het. Tweedelige slapen was de standaard en een geaccepteerde manier om te slapen.

“Het is niet alleen het aantal verwijzingen, het is de manier waarop ze ernaar verwijzen, alsof het algemeen bekend was” zegt Ekirch.

Een Engelse arts schreef bijvoorbeeld dat het ideale moment voor studie en leren tussen de “eerste slaap” en “tweede slaap was”. Dokter Chaucer vertelt verder van een personage uit the Canterbury Tales, die met haar partner naar bed gaat na haar “eerste slaap.” Wellicht is de reden waarom de werkende klasse veel meer kinderen hadden uit te leggen vanwege het feit dat er vaak seks plaatsvond tussen de eerste en de tweede slaap periode. Zo meldt Dokter Chaucer, die arts was in de 16de eeuw, dat hij meestal seks had na hun eerste slaap.

Het boek van Roger Ekirch “een nacht in voorbije tijden” is vol met dergelijke voorbeelden.

Zo bleven de mensen in hun bedden en slaapkamers om wat te lezen en vaak ook om te bidden. Religieuze handelingen en gebeden vonden vaak plaats in de mid slaap uren.

Anderen gingen roken, praten maar sommige waren meer actief en gingen bijvoorbeeld de buren bezoeken.

Zoals we nu weten is deze gewoonten uiteindelijk verdwenen. Ekirch wijt deze verandering aan de komst van straatverlichting en uiteindelijk elektrische binnenverlichting. Auteur Craig Koslofsky biedt een verdere theorie in zijn boek “avond rijk”. Met de opkomst van meer straatverlichting kwam een tijd om te werken of te socialiseren. De tweede slaap werd uiteindelijk beschouwd als een verkwistende manier om met deze uren om te gaan.

Het maakt verder ook niet uit waarom de verandering is gebeurd maar kort na het begin van de 20e eeuw was het concept van de twee slaapt verdwenen.

Twee slaapplaatsen per nacht kunnen een methode van de oudheid zijn geweest, welke zijn blijven hangen in de moderne mens. Er zou een aangeboren biologische voorkeur voor een tweede slaap kunnen zijn geweest, mits de juiste omstandigheden daar waren.

Begin jaren 90, heeft psychiater Thomas Wehr van National Institutes of Mental Health een onderzoek uitgevoerd over photoperiodicity (blootstelling aan licht), en het effect daarvan op slaappatronen.

Voor zijn onderzoek had hij vijftien mannen vier weken lang van kunstmatig daglicht beperkt. In plaats van de gebruikelijke zestien uur per dag actief bezig te zijn hadden de proefpersonen slechts tien uur activiteiten. De andere veertien uur zaten de mannen in een gesloten, donkere kamer, waar ze zoveel mogelijk rusten of sliepen. Dit bootst de dagen in de midden winter na, met kort daglicht en lange nachten.

In eerste instantie ervoeren de deelnemers een enorm slaaptekort en ontstond er een soort slaapschuld dat gebruikelijk is bij hedendaagse mensen. Zodra ze dit hadden ingehaald ontstond er een vreemd verschijnsel.

Ze begon hun slaap in twee delen te verdelen.

Over een periode van twaalf uur, sliepen de deelnemers ongeveer vier a vijf uur waarna ze wakker waren voor enkele uren Hierna sliepen ze weer tot de ochtend. In totaal sliepen ze niet meer dan acht uur.

De middelste uren van de nacht, tussen de eerste en twee slaap, werd gekenmerkt door een ongewone rust, te vergelijken met meditatie. Dit was niet het omdraaien en woelen zoals velen van ons ervaren als we niet kunnen slapen. De personen deden niet hun best om weer in slaap te vallen, maar gebruikt de tijd om te ontspannen.

Buiten wetenschappelijk onderzoek zijn dit soort slaappatronen nog steeds haalbaar, maar vereist het een verandering van onze moderne, elektrische levensstijl. Dokter J. D. Moyer en zijn familie gingen opzettelijk een hele maand zonder elektriciteit leven.

In de wintermaanden betekende dit een heleboel duisternis en veel slaap. Moyer schrijft “…Ik ging echt vroeg naar bed, al om 08:30, en stond vervolgens rond 02:30 weer op. Dit was in eerste instantie alarmerend, maar toen herinnerde ik me dat deze slaappatronen heel gebruikelijk waren toen er nog geen elektriciteit tijd was.

Het was niet de bedoeling van Moyer om het slaappatroon van onze voorouders te reproduceren, het gebeurde gewoon als een bijproduct van een heleboel donkere uren.

Moeten we de tweede slaap dan doen herleven?

Hoewel de geschiedenis laat zien dat twee keer slapen per nacht gemeenschappelijk goed was en de wetenschap heeft aangegeven dat het (in bepaalde omstandigheden) natuurlijk is, zijn er verder geen indicaties dat het beter zou zijn. Daarnaast is er voor twee keer slapen behoeften aan en donkere omgeving – duisternis die alleen mogelijk is tijdens de wintermaanden. De grotere niveaus van daglicht in de zomer en andere seizoenen maakt het moeilijk of zelfs onmogelijk.

Maar de volgende keer dat u midden in de nacht wakker wordt en niet meer kan slapen, herinner u dan uw over, over, over, over, overgrootvader. Hij deed namelijk hetzelfde. Elke nacht weer.

Chris Nederhorst

Mijn naam is Chris Nederhorst, oprichter van matras.info en Royal Health Foam. Ik werk al meer dan 30 jaar met veel plezier in de matrassenbranche en deel graag mijn kennis. Mocht u nog vragen hebben, bel mij gerust! U kunt mij bereiken op 070-3387010.

Delen op: