Steeds meer mensen ervaren slaapproblemen. Uit een onderzoek van het CBS (2023) blijkt dat maar liefst een kwart van de Nederlanders slecht slaapt. Veel mensen liggen urenlang wakker in bed, terwijl hun hoofd overuren maakt. De boosdoener? In veel gevallen is het stress. In dit artikel ontdek je waarom je slecht slaapt door stress, wat er in je lichaam gebeurt, en – nog belangrijker – wat je zelf kunt doen om beter te slapen.

Wat is stress precies?

Stress is een natuurlijke reactie van het lichaam op een dreiging of hoge druk maar kan ook door verdriet ontstaan. In korte periodes is stress zelfs nuttig: het maakt je alert en gefocust. Maar wanneer stress langdurig aanhoudt, raakt het systeem overbelast. Dit heeft directe invloed op je slaapkwaliteit.

Je lichaam maakt in stressvolle situaties het hormoon cortisol aan. Dit hormoon helpt je wakker en alert te blijven. Wanneer het stressniveau te hoog blijft – bijvoorbeeld door werkdruk, geldzorgen of emotionele spanning – blijft je cortisolspiegel ook hoog. En dat zorgt ervoor dat je lichaam moeilijk tot rust komt, zelfs wanneer je doodmoe bent.

Waarom kun je niet slapen door stress?

Veel mensen kunnen niet slapen door stress. Dat komt omdat stress meerdere negatieve effecten heeft op je lichaam en brein:

• Verhoogde spierspanning, terwijl je juist ontspanning nodig hebt om in slaap te vallen
• Overactieve hersenen, die blijven malen en piekeren over problemen
• Verstoorde ademhaling – oppervlakkig en hoog in de borstkas
• Verhoogde cortisolspiegel vlak voor bedtijd, wat je wakker houdt
• Verstoorde aanmaak van melatonine door stress én schermgebruik in de avond

Met andere woorden: je lichaam staat ‘aan’ wanneer het eigenlijk ‘uit’ moet gaan.

Wat zijn typische symptomen van slecht slapen door stress?

Herken jij jezelf in één of meerdere van de volgende situaties?

• Je kan niet in slaap komen, ook al ben je echt moe
• Je wordt vaak wakker in de nacht en ligt dan lang wakker
• Je wordt te vroeg wakker en kunt niet meer verder slapen
• Je piekert veel in bed
• Je hebt overdag de neiging tot dutjes vanwege vermoeidheid

Dan is de kans groot dat stress een rol speelt bij jouw slaapproblemen.

Wie lopen het meeste risico?

Uit ervaring blijkt dat bepaalde persoonlijkheden meer kans hebben op slaapproblemen door stress. Denk aan:

• Perfectionisten
• Mensen met een laag zelfbeeld
• Mensen met angsten of negatieve gedachten
• Chronisch piekeraars

Deze groepen blijven vaak onbewust mentaal actief tot diep in de nacht. Hun gedachten gaan in cirkels, waardoor ontspanning uitblijft.

Elektrische straling en stress

In onze moderne samenleving zijn we continu omringd door elektrische straling. Denk aan wifi, smartphones, laptops, bluetooth-apparaten en zendmasten. Hoewel deze technologieën veel gemak brengen, groeit het bewustzijn over de mogelijke invloed van deze straling op onze gezondheid – en met name op ons stressniveau.

Wat is elektrische straling?

Elektrische of elektromagnetische straling (EMR) ontstaat wanneer elektrische apparaten signalen uitzenden, zoals bij draadloos internet, telefoongesprekken of het gebruik van tablets. Deze onzichtbare velden worden ook wel elektromagnetische velden (EMV) genoemd.

Hoe veroorzaakt straling stress in het lichaam?

Verschillende studies wijzen erop dat langdurige blootstelling aan elektromagnetische straling een stressreactie in het lichaam kan veroorzaken. Dit gebeurt onder andere door:

• Verhoogde productie van stresshormonen zoals cortisol
• Verstoringen in het zenuwstelsel, waardoor het lichaam in een constante staat van paraatheid blijft
• Verstoorde celcommunicatie en verhoogde oxidatieve stress
• Slaapproblemen, doordat melatonine onderdrukt wordt

Deze processen zorgen ervoor dat het lichaam moeilijker tot rust komt, ook al is er geen directe bedreiging aanwezig. Op de lange termijn kan dit leiden tot chronische stressklachten zoals vermoeidheid, prikkelbaarheid, gespannen spieren en slapeloosheid.

Wat moet je doen als je niet kunt slapen door stress?

Gelukkig zijn er verschillende praktische stappen die je kunt nemen om de stress te verminderen en je slaap te verbeteren:

1. Let op je ademhaling

Een snelle, oppervlakkige ademhaling in je borstkas duidt op stress. Probeer buikademhaling te oefenen, bijvoorbeeld met ademhalingsoefeningen of meditatie-apps. Herhaal dit meerdere keren per dag.

2. Beperk schermtijd in de avond

Beeldschermen geven blauw licht af, wat de aanmaak van melatonine remt. Daarnaast houden tv, videogames of werkmail je hersenen actief. Schakel minimaal 1 tot 2 uur voor het slapengaan over op ontspannende activiteiten.

3. Schrijf je zorgen van je af

Gebruik een piekerdagboek. Schrijf voor het slapengaan op wat je bezighoudt en hoe je dag verlopen is. Zo krijgt je brein de kans om af te ronden voordat je in bed ligt.

4. Beweeg dagelijks

Lichaamsbeweging helpt om stresshormonen af te breken en bevordert een natuurlijke vermoeidheid. Kies bij voorkeur voor wandelen, yoga of fietsen in de buitenlucht.

5. Breng structuur aan in je dag

Eet, werk en ga naar bed op vaste tijdstippen. Bouw je dag rustig af en vermijd suikers en cafeïne na het avondeten – deze verhogen je bloedsuikerspiegel en stimuleren de aanmaak van adrenaline.

6. Werk aan je mindset

Veel mensen ontwikkelen onbewust een vorm van aangeleerde slapeloosheid: ze zeggen overdag al “Ik zal vannacht weer niet kunnen slapen.” Probeer dit patroon te doorbreken met positieve overtuigingen. Vertrouwen in je slaap helpt echt.

Wanneer moet je hulp inschakelen?

Blijven de slaapproblemen langdurig aanhouden en beïnvloeden ze je dagelijks functioneren? Dan kan het verstandig zijn om hulp te zoeken. Denk aan:

• Gesprekstherapie of cognitieve gedragstherapie bij piekergedrag
• Slaapcoaching of ademtherapie
• Een huisarts of specialist in slaapstoornissen

Slecht slapen door stress is geen fabeltje, maar een veelvoorkomend echt probleem. Stress activeert je lichaam op momenten waarop je juist tot rust zou moeten komen. Door stress te herkennen, je levensstijl aan te passen en bewust te ontspannen, kun je veel slaapproblemen verhelpen.

Wees lief voor je jezelf, kalmeer je geest en bouw aan een rustgevende routine. Want een goede nacht begint overdag.

Veel gestelde vragen over stress en slapen

Chris Nederhorst

Mijn naam is Chris Nederhorst, oprichter van matras.info en eigenaar van matrassenfabriek; Royal Health Foam. Ik werk al 36 jaar met veel plezier in de matrassenbranche en deel hier graag mijn kennis. Mocht u nog vragen hebben, bel mij gerust! U kunt mij bereiken op 070-3387010.

Delen op: